To co powszechnie nazywamy „dziesięcioma przykazaniami”, w języku hebrajskim nie jest nazwane „dziesięcioma micwot (מִצְוֹת – przykazaniami)”, lecz „Aseret haDibrot” (עֲשֶׂרֶת הַדְּבָרִים) — co dosłownie oznacza:
„Dziesięć słów” lub „Dziesięć wypowiedzi”
🔎 Gdzie występuje określenie „Aseret haDibrot”?
- Wyjścia 34:28 (UBG):
„Napisał na tablicach słowa przymierza, Dziesięć Słów.”
Hebr.: עֲשֶׂרֶת הַדְּבָרִים – ’aseret ha-d’varim
- Powtórzonego Prawa 4:13 (UBG):
„I oznajmił wam swoje przymierze, które wam nakazał wypełniać, Dziesięć Słów…”
- Powtórzonego Prawa 10:4
„Na nich napisał, co było napisane za pierwszym razem, Dziesięć Słów, które PAN powiedział…”
Zatem Biblia hebrajska (Tanach) nigdzie nie używa określenia „dziesięć przykazań” (‘eser micwot), tylko „dziesięć wypowiedzi”.
🧠 Co to oznacza?
🔹 1. Forma objawienia
- Hebrajskie dābār (דָּבָר) może oznaczać:
- słowo,
- wypowiedź,
- sprawę,
- polecenie.
Tak więc „dziesięć słów” to dziesięć boskich wypowiedzi, które zawierają nakazy, zakazy i deklaracje – ale niekoniecznie każde z nich jest klasycznym „przykazaniem”.
Przykład:
- „Jam jest PAN, twój Bóg…” (Wj 20:2) – to nie jest przykazanie, lecz deklaracja tożsamości Boga i relacji z ludem. A jednak to część „dziesięciu słów”.
📜 Tradycyjne podziały 10 „przykazań”
Różne tradycje różnie dzielą Dziesięć Słów:
| Nr | Żydowska (talmudyczna) | Protestancka (reformowana) | Katolicka / Luterańska |
|---|---|---|---|
| 1 | „Jam jest PAN, twój Bóg…” | „Nie będziesz miał innych bogów…” | „Nie będziesz miał innych bogów…” |
| 2 | Zakaz bałwochwalstwa | Zakaz bałwochwalstwa | (włączone do 1.) |
| 3 | Nie nadużywaj imienia Boga | Nie nadużywaj imienia Boga | Nie nadużywaj imienia Boga |
| 4 | Szabat | Szabat | Szabat |
| 5 | Czcij ojca i matkę | Czcij ojca i matkę | Czcij ojca i matkę |
| 6 | Nie morduj | Nie morduj | Nie zabijaj |
| 7 | Nie cudzołóż | Nie cudzołóż | Nie cudzołóż |
| 8 | Nie kradnij | Nie kradnij | Nie kradnij |
| 9 | Nie zeznawaj fałszywie | Nie mów fałszywego świadectwa | Nie mów fałszywego świadectwa |
| 10 | Nie pożądaj | Nie pożądaj | Rozdzielone: żona (9), rzeczy (10) |
Jak widać – nawet sama liczba „dziesięć” jest uznaniowa: tekst biblijny nie numeruje przykazań. Wybór, które zdanie uznać za jedno przykazanie, a które rozdzielić – zależy od tradycji.
✨ Nowotestamentowe spojrzenie
W Nowym Testamencie przykazania są cytowane jako prawo moralne (np. Rzymian 13:9), ale nigdzie nie ma odniesienia do „dziesięciu przykazań” jako zbioru dosłownie nazwanego tak. Zamiast tego:
Prawo jest wypełnione w miłości (Rz 13:10; Gal 5:14)
Jezus podsumował cały zakon w dwóch przykazaniach (Mt 22:37–40)
✅ Podsumowanie
| Punkt | Wyjaśnienie |
|---|---|
| ✅ Nazwa biblijna | „Aseret haDibrot” = Dziesięć Słów / Wypowiedzi |
| ❌ Nie: | „Dziesięć przykazań” (aseret ha-micwot) – to późniejsze określenie |
| 📖 Tekst | Wj 20 i Pwt 5 – oba zawierają „dziesięć słów” |
| 📌 Wniosek | To dziesięć boskich wypowiedzi, zawierających nakazy, zakazy i deklaracje |
| 🎯 Znaczenie duchowe | Chrystus streszcza je w dwóch przykazaniach miłości (Mt 22:37–40) |
Oto porównanie „Dziesięciu Słów” (hebr. Aseret haDibrot) z dwóch miejsc w Piśmie: Wyjścia 20 i Powtórzonego Prawa 5. Teksty są zasadniczo podobne, ale zawierają ważne różnice, szczególnie w przykazaniu o szabacie.
📜 Porównanie Dziesięciu Słów – Wj 20 vs Pwt 5 (UBG)
| Nr | Temat | Wyjścia 20:1–17 | Powtórzonego Prawa 5:6–21 | Różnice / Uwagi |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Tożsamość Boga | „Jam jest PAN, twój Bóg, który cię wyprowadził z ziemi Egiptu…” | Identyczne | Deklaracja – nie „przykazanie” sensu stricto |
| 2 | Zakaz bałwochwalstwa | „Nie będziesz miał innych bogów… Nie czyń sobie posągu…” | Identyczne | Wersja z Pwt zawiera dodatkowe „jak wszystko, co jest na ziemi” |
| 3 | Imię Boga | „Nie będziesz nadużywał imienia PANA…” | Identyczne | |
| 4 | Szabat | „Pamiętaj o dniu szabatu, aby go święcić…” (wspomnienie stworzenia) | „Strzeż dnia szabatu… abyś pamiętał, że byłeś niewolnikiem w Egipcie…” | Zmiana motywu: stworzenie → wyzwolenie |
| 5 | Rodzice | „Czcij swego ojca i swoją matkę…” | Identyczne, dodano: „aby ci się dobrze działo…” | |
| 6 | Nie morduj | „Nie będziesz mordował.” | Identyczne | |
| 7 | Nie cudzołóż | „Nie będziesz cudzołożył.” | Identyczne | |
| 8 | Nie kradnij | „Nie będziesz kradł.” | Identyczne | |
| 9 | Fałszywe świadectwo | „Nie będziesz mówił fałszywego świadectwa…” | Identyczne | |
| 10 | Nie pożądaj | „Nie pożądaj domu swego bliźniego… nie pożądaj żony…” | Odwrócona kolejność: najpierw żona, potem dom | Żydzi i katolicy dzielą je inaczej |
🧠 Najważniejsze różnice:
- Szabat:
- Wj 20: Motywem szabatu jest odpoczynek Boga po stworzeniu.
- Pwt 5: Motywem jest wyzwolenie z Egiptu – szabat jako pamiątka zbawienia.
- Nie pożądaj:
- Wj 20: najpierw dom, potem żona.
- Pwt 5: najpierw żona, potem dom.
- Te różnice wpłynęły na różne podziały przykazań w tradycjach religijnych.
📌 Co to oznacza?
- Tekst Dziesięciu Słów nie jest sztywnym zbiorem identycznych wersów.
- Różnice pokazują, że Bóg przemawiał kontekstualnie – zarówno przez stworzenie, jak i przez dzieje Izraela.
- Nowy Testament (Hebr 4, Kol 2, Rzym 13) interpretuje te wypowiedzi jako cień rzeczy przyszłych, wskazując na Chrystusa jako ich wypełnienie i cel.
Zróbmy teraz zestawienie Dziesięciu Słów (Aseret haDibrot) z ich rozwinięciem i reinterpretacją w nauczaniu Jezusa i apostołów, szczególnie Pawła. Zobaczymy, że Nowy Testament nie unieważnia, ale nadaje pełniejsze, duchowe znaczenie tym przykazaniom – przez pryzmat nowego stworzenia w Chrystusie.
📜 Dziesięć Słów (Dekalog) w świetle Nowego Testamentu
| # | Przykazanie (Wj 20 / Pwt 5) | Nauczanie Jezusa i NT | Wypełnienie w Chrystusie |
|---|---|---|---|
| 1 | Jam jest PAN, twój Bóg… (tożsamość Boga) | Jezus objawia Ojca (J 14:9; Hbr 1:1–3) | Bóg w Chrystusie pojednał świat ze sobą (2 Kor 5:19) |
| 2 | Nie będziesz miał innych bogów… / nie czyń posągów… | „Będziesz miłował Pana, Boga swego…” (Mt 22:37) | Jezus – obraz Boga niewidzialnego (Kol 1:15), nie potrzeba obrazów |
| 3 | Nie nadużywaj imienia PANA | „Niech wasza mowa będzie: tak–tak, nie–nie…” (Mt 5:33–37) | Cześć dla imienia Jezusa (Flp 2:9–11) |
| 4 | Szabat – pamiętaj / strzeż | „Syn Człowieczy jest Panem szabatu” (Mt 12:8) | Prawdziwy odpoczynek w Chrystusie (Hbr 4:9–10; Kol 2:16–17) |
| 5 | Czcij ojca i matkę | „Kto złorzeczy ojcu lub matce…” – faryzeusze obchodzili (Mk 7:9–13) | Posłuszeństwo jako owoc nowego życia (Ef 6:1–3) |
| 6 | Nie morduj | „Każdy, kto się gniewa… już podlega sądowi” (Mt 5:21–22) | Miłość braterska jako zaprzeczenie nienawiści (1 J 3:15) |
| 7 | Nie cudzołóż | „Każdy, kto patrzy z pożądaniem…” (Mt 5:27–28) | Czystość serca i ciała w Duchu (1 Tes 4:3–5) |
| 8 | Nie kradnij | „Kto kradł – niech kraść przestanie…” (Ef 4:28) | Nowe życie – uczciwość, hojność, służba |
| 9 | Nie mów fałszywego świadectwa | „Niech wasza mowa będzie zawsze szczera…” (Ef 4:25; Mt 5:37) | Prawda w miłości jako cecha nowego człowieka (Ef 4:15) |
| 10 | Nie pożądaj… | „Z serca wychodzą złe myśli, cudzołóstwa, kradzieże…” (Mt 15:19) | Pożądliwość = bałwochwalstwo (Kol 3:5); żyjcie według Ducha (Gal 5:16–24) |
✨ Wnioski:
- Dziesięć Słów (Dekalog) nie zostało zniesione, ale wypełnione w Chrystusie (Mt 5:17).
- Jezus pokazuje, że grzech zaczyna się w sercu – od gniewu, pożądania, chciwości – nie tylko w zewnętrznych czynach.
- Apostołowie uczą, że życie według Ducha automatycznie spełnia Boże przykazania (Rz 8:4, Gal 5:18, 23).
- Szabat i ofiary to cienie rzeczy przyszłych – rzeczywistością jest Chrystus, który daje prawdziwy odpoczynek i oczyszczenie (Kol 2:16–17; Hbr 10:1).
🧩 CZĘŚĆ 1: Dziesięć Słów (Dekalog) vs. grzechy cielesne i owoce Ducha
Zestawienie pokazuje, że Nowy Testament rozszerza moralność Prawa na poziom serca i że owoc Ducha to nie tylko uzupełnienie, ale wewnętrzne wypełnienie Bożych przykazań.
| # | Dekalog (Wj 20 / Pwt 5) | Grzechy ciała (Gal 5:19–21; Rz 1:29–31) | Owoc Ducha (Gal 5:22–23) |
|---|---|---|---|
| 1 | Nie będziesz miał innych bogów | Bałwochwalstwo | Wierność, miłość |
| 2 | Nie czyń sobie obrazu / nie oddawaj czci | Bałwochwalstwo, czary | Wierność |
| 3 | Nie nadużywaj imienia Boga | Bluźnierstwo, złorzeczenie | Łagodność, samokontrola |
| 4 | Pamiętaj o szabacie – odpocznij | Nieposłuszeństwo Bogu, nieprawość | Pokój, opanowanie |
| 5 | Czcij ojca i matkę | Nieposłuszeństwo rodzicom | Dobroć, łagodność |
| 6 | Nie zabijaj | Mord, gniew, nienawiść, zazdrość | Miłość, pokój |
| 7 | Nie cudzołóż | Cudzołóstwo, nierząd, nieczystość | Wierność, czystość |
| 8 | Nie kradnij | Kradzież, chciwość | Dobroć, uczciwość |
| 9 | Nie mów fałszywego świadectwa | Kłamstwo, oszczerstwo | Wierność, prawda |
| 10 | Nie pożądaj | Chciwość, zazdrość, żądza | Opanowanie, miłość |
🔎 Wniosek:
Człowiek cielesny łamie prawo nawet bez zewnętrznych uczynków, bo grzech zaczyna się w sercu (Mk 7:20–23). Duch Święty czyni człowieka zdolnym do życia zgodnego z wolą Boga – nie przez wymuszoną religię, ale przez nową naturę (Rz 8:2–4).
⚖️ CZĘŚĆ 2: Czy chrześcijanie są pod Prawem (Dekalogiem), czy pod łaską?
Nowy Testament mówi jasno: nie jesteśmy już pod Prawem Mojżesza jako przymierzem, ale pod łaską w Chrystusie, która prowadzi do życia zgodnego z wolą Boga.
🔹 A. Co mówi Biblia?
| Fragment | Co mówi? |
|---|---|
| Rz 6:14 | „Nie jesteście pod prawem, lecz pod łaską” |
| Rz 7:4–6 | „Zostaliście uśmierceni dla Prawa przez ciało Chrystusa, abyście należeli do innego” |
| 2 Kor 3:6–9 | „Litera zabija, Duch ożywia. Posługa litery to posługa śmierci” |
| Gal 2:16 | „Nie przez uczynki prawa człowiek bywa usprawiedliwiony, lecz przez wiarę Jezusa Chrystusa” |
| Gal 3:24–25 | „Prawo było naszym przewodnikiem do Chrystusa… lecz gdy przyszła wiara, już nie jesteśmy pod przewodnikiem” |
| Gal 5:18 | „Jeśli Duch was prowadzi, nie jesteście pod prawem” |
🔹 B. Ale czy chrześcijanin może grzeszyć?
Nie. Łaska nie znosi świętości – ona umożliwia jej przestrzeganie w duchowy sposób.
„Aby sprawiedliwość prawa wypełniła się w nas, którzy nie według ciała chodzimy, lecz według Ducha” (Rz 8:4)
🔹 C. Co to znaczy?
- Nie jesteśmy pod Starym Przymierzem (litery prawa), ale pod Nowym Przymierzem Ducha (Jer 31:33; Hbr 8:10).
- Chrystus jest końcem Prawa dla sprawiedliwości (Rz 10:4).
- To Duch Święty prowadzi nas do życia w prawdzie, miłości, sprawiedliwości – nie z zewnątrz, ale od wewnątrz.
✨ PODSUMOWANIE:
- Dekalog jako moralne odbicie Bożej natury pozostaje aktualny – ale chrześcijanie nie są zobowiązani do zachowywania Prawa Mojżesza jako systemu przymierza.
- Jesteśmy nowym stworzeniem (2 Kor 5:17), z nowym sercem i nowym Duchem (Ez 36:26–27), a Duch Święty prowadzi nas w pełni Bożej woli.
- Odpoczynek, miłość, prawda, czystość – to nie ciężar prawa, ale owoc nowego życia w Chrystusie.
Poniżej znajdziesz zestawienie konkretnych wersetów biblijnych, które pokazują, że miłość – agape – jest wypełnieniem Prawa, czyli także Dekalogu. To nie oznacza zniesienia moralności, ale jej przeniesienie z tablic kamiennych do serca przez Ducha (zob. 2 Kor 3:3, Rz 8:4, Jer 31:33).
🧡 Miłość jako wypełnienie Prawa – Kluczowe wersety:
🔹 Rzymian 13:8–10 (UBG)
Nie bądźcie nikomu nic winni oprócz wzajemnej miłości. Kto bowiem miłuje bliźniego, wypełnił prawo.
Bo to:
„Nie będziesz cudzołożył”,
„Nie będziesz zabijał”,
„Nie będziesz kradł”,
„Nie będziesz pożądał”,
i każde inne przykazanie zawiera się w tym słowie: Miłuj bliźniego swego jak siebie samego.
Miłość nie wyrządza zła bliźniemu, dlatego miłość jest wypełnieniem prawa.
Komentarz:
Paweł cytuje kilka przykazań z Dekalogu (dotyczących relacji międzyludzkich) i pokazuje, że wszystkie one są streszczone i spełnione w miłości bliźniego. Miłość nie potrzebuje zakazu, by nie kraść czy nie zabijać – ona z natury tego nie czyni.
🔹 Galacjan 5:13–14 (UBG)
Bo wy, bracia, zostaliście powołani do wolności; tylko nie używajcie tej wolności jako okazji dla ciała, ale służcie jedni drugim przez miłość.
Całe bowiem prawo wypełnia się w jednym słowie, mianowicie:
„Będziesz miłował swego bliźniego jak siebie samego.”
Komentarz:
Paweł w Galacjan ostrzega przed legalizmem (wracaniem do Prawa Mojżesza), ale też przed rozwiązłością. Jako alternatywę ukazuje miłość jako spełnienie całego prawa. Uwolnieni od litery, ale napełnieni Duchem, mamy służyć z serca.
🔹 Jakub 2:8 (UBG)
Jeśli wypełniacie królewskie prawo zgodnie z Pismem:
„Będziesz miłował swego bliźniego jak siebie samego” – dobrze czynicie.
Komentarz:
Jakub, pisząc do wierzących ze środowisk żydowskich, potwierdza, że sedno prawa to miłość – nazywa ją wręcz „królewskim prawem”.
🔹 1 Tymoteusza 1:5 (UBG)
Celem zaś przykazania jest miłość płynąca z czystego serca, dobrego sumienia i wiary nieobłudnej.
Komentarz:
Paweł przypomina, że celem całego nauczania i nakazów Bożych jest miłość – nie system religijny, ale przemiana wewnętrzna, która przynosi Bożą naturę w codziennym życiu.
✨ Podsumowanie:
| Zakaz (Dekalog) | Przeciwwaga (Owoc miłości) |
|---|---|
| Nie cudzołóż | Miłość – czystość, wierność |
| Nie zabijaj | Miłość – troska, łagodność |
| Nie kradnij | Miłość – hojność, uczciwość |
| Nie mów fałszywego świadectwa | Miłość – prawda, wierność |
| Nie pożądaj | Miłość – zadowolenie, wdzięczność |
📜 Prawdziwa sprawiedliwość:
„Aby sprawiedliwość prawa wypełniła się w nas, którzy nie według ciała chodzimy, lecz według Ducha.”
— Rzymian 8:4 (UBG)
„Bo litera zabija, lecz Duch ożywia.”
— 2 Koryntian 3:6 (UBG)
📜 Ile przykazań liczyli Żydzi?
🔹 Tradycyjna liczba: 613 przykazań (hebr. מצוות – micwot)
Ta liczba pochodzi nie z Biblii, ale z żydowskiej tradycji rabinicznej, wywodzącej się m.in. z Talmudu (Makot 23b–24a).
Zgodnie z tą tradycją:
- 248 przykazań to tzw. nakazy („czyń!”) – liczba symbolizująca części ciała człowieka (w myśleniu rabinicznym),
- 365 to zakazy („nie czyń!”) – odpowiadające liczbie dni w roku.
🧾 Główne źródła tej listy:
- Rambam (Majmonides) – XII w. filozof i rabin, który w dziele Sefer ha-Micwot („Księga przykazań”) uporządkował te 613 przykazań systematycznie.
- Talmud Babiloński (Makot 23b–24a) – miejsce, gdzie pojawia się pierwsza wzmianka o tej liczbie.
🔟 A jak Żydzi liczyli same 10 przykazań (Dekalog)?
W Biblii Hebrajskiej nie pojawia się określenie „dziesięć przykazań” (עֲשֶׂרֶת הַמִּצְוֹת – aseret ha-micwot), tylko „dziesięć słów” – po hebrajsku:
🔸 אֲשֶׂרֶת הַדִּבְּרוֹת (Aseret ha-Dibrot)
dosł. „Dziesięć słów / wypowiedzi”
Pojawia się np. w:
📍 Wyjścia 34:28,
📍 Powtórzonego Prawa 4:13,
📍 Powtórzonego Prawa 10:4
➕ Różnice w numeracji Dekalogu
Różne tradycje religijne inaczej dzielą treść Dziesięciu Słów:
| Numeracja | Tradycja żydowska | Protestancka (np. ewangeliczna) | Katolicka / Luterańska |
|---|---|---|---|
| 1. | „Ja jestem PANEM…” | „Nie będziesz miał bogów…” | „Nie będziesz miał bogów…” |
| 2. | „Nie będziesz miał innych bogów / Nie czyń podobizny…” | „Nie czyń podobizny…” | (Włączone do 1.) |
| 10. | „Nie będziesz pożądał…” (w całości) | „Nie będziesz pożądał…” | Podzielone: żony i rzeczy |
Wniosek: nawet samo liczenie „dziesięciu” nie było jednoznaczne i różnie je dzielono.
📚 W całej Torze: 613 przykazań według Majmonidesa – przykłady
Oto parę z nich (nie tylko z Dekalogu):
| Nr | Przykazanie | Fragment biblijny |
|---|---|---|
| 1 | Poznawanie i uznanie Boga | Wyjścia 20:2 |
| 4 | Miłość do Boga | Powt. Pr. 6:5 |
| 6 | Modlitwa do Boga | Powt. Pr. 11:13 |
| 8 | Studiowanie Tory | Powt. Pr. 6:7 |
| 73 | Zakaz jedzenia wieprzowiny | Kpł 11:7 |
| 155 | Święcenie szabatu | Wyjścia 20:8 |
| 285 | Zakaz cudzołóstwa | Wyjścia 20:14 |
| 418 | Przykazanie miłości bliźniego | Kpł 19:18 |
| 500 | Zakaz zazdrości i pożądania | Wyjścia 20:17 |
✨ Podsumowanie
| Pytanie | Odpowiedź |
|---|---|
| Czy Dekalog to „10 przykazań”? | Biblia mówi raczej o „Dziesięciu Słowach” (hebr. Aseret ha-Dibrot) |
| Czy występuje słowo micwot? | Nie w kontekście Dekalogu, ale w całej Torze występuje często |
| Ile jest przykazań w całej Torze? | Tradycyjnie 613 – według rabinicznej interpretacji |
| Kto to policzył? | Najpełniej zestawił Majmonides (Rambam) w XII wieku |
Zachęcam przeczytaj – Szabat (hebr. שַׁבָּת – šabbāt.
