Słowo H7497 w słowniku Stronga to hebrajskie słowo:
רְפָאִים (rəfā’îm)
📘 Znaczenie ogólne:
- Rephaim, Refaim – to słowo odnosi się do:
- Starożytnego plemienia olbrzymów zamieszkujących Kanaanitów (por. Rodzaju 14:5; Jozuego 12:4),
- Zmarłych duchów, „cieni” w Szeolu – w sensie istot bez siły (Hioba 26:5; Iz 14:9).
🧾 Definicja Stronga:
H7497 – רְפָאִים (rəfā’îm)
Z korzenia związanego z H7495 (רָפָא – rafa, „uzdrawiać” lub „słaby”);
Znaczenie: olbrzymi (w sensie etnicznym) lub umarli, cienie (w sensie duchowym).
Użycie:
- Refaimici – starożytni mieszkańcy Kanaanu o nadzwyczajnym wzroście,
- Duchy zmarłych – niematerialne, osłabione istoty w krainie umarłych (Szeol).
📖 Przykłady w Biblii:
👣 Olbrzymy – lud fizyczny:
- Rodzaju 14:5 – „W czternastym roku Kedorlaomer… pobili Refaimów w Aszterot-Karnaim”
- Jozuego 12:4 – „król Baszanu, ostatni z Refaimów…”
👉 W tych miejscach to starożytne plemię, prawdopodobnie pokrewne z Anakim i Zamzummim (5 Mojż 2:20–21).
👻 Cienie zmarłych – duchowy kontekst:
- Hioba 26:5 – „Umarli [Refaim] drżą pod wodami i ich mieszkańcami”
- Izajasza 14:9 – „Szeol w dole porusza się z powodu ciebie, aby cię powitać, budzi dla ciebie Refaimów”
👉 Tu słowo oznacza „zmarłych”, duchy cieni w Szeolu, bez mocy, wspominane z trwogą.
📚 Podsumowanie:
| Znaczenie | Opis | Kontekst biblijny |
|---|---|---|
| Olbrzymy | Starożytne plemiona o wielkim wzroście | Rodzaju 14:5, Jozuego 12:4 |
| Umarli/cienie | Duchy zmarłych, „słabi” w Szeolu | Hioba 26:5, Izajasza 14:9, Psalm 88:10 |
| Pochodzenie | Powiązane z rdzeniem רָפָא (rafa) – uzdrawiać, być słabym | — |
Słowo H7496 w słowniku Stronga to:
📘 **רְפָא (**rᵊfā’ ) – H7496
🔍 Znaczenie ogólne:
- Zmarły, cień zmarłego, duch przebywający w Szeolu.
- Liczba mnoga: רְפָאִים (rᵊfā’îm) → H7497 (jak wcześniej omawiane – np. olbrzymy lub duchy zmarłych).
🧾 Definicja Stronga:
H7496 – רְפָא (rᵊfā’)
Od podstawowego niezidentyfikowanego rdzenia.
Znaczenie: duch zmarłego, cień, umarły.
Czasem synonimiczne z H7497, lecz rzadziej używane i zawsze w kontekście duchowym (nie fizycznych olbrzymów).
📖 Wystąpienia w Biblii:
Słowo H7496 występuje tylko 2 razy w Biblii Hebrajskiej:
- Izajasza 26:14 „Umarli nie ożyją, zmarli (רְפָאִים) nie powstaną…”
– W kontekście duchów zmarłych, które już nie powstaną w dniu sądu (przeciwieństwo sprawiedliwych). - Izajasza 26:19 „Twoi umarli ożyją, moje zwłoki powstaną. Obudźcie się i weselcie, którzy mieszkacie w prochu! (…) ziemia wyda zmarłych (רְפָאִים)”
– Kontrast: z jednej strony „umarli zmarli”, z drugiej: Bóg ożywi swoich ludzi – aluzja do zmartwychwstania.
🧩 Porównanie H7496 vs H7497
| Cecha | H7496 – רְפָא (rᵊfā’) | H7497 – רְפָאִים (rᵊfā’îm) |
|---|---|---|
| Liczba | Pojedyncza | Mnoga |
| Znaczenie główne | Duch zmarłego, cień | Olbrzymy / cienie zmarłych |
| Występowanie | 2 razy | ok. 25 razy |
| Kontekst | Wyłącznie duchowy (Szeol) | Duchowy lub etniczny (olbrzymi) |
| Przekład w UBG | „zmarli”, „umarli”, „duchy zmarłych” | „Refaimowie”, „zmarli”, „olbrzymi” |
✝️ Znaczenie duchowe:
W Izajasza 26 słowo רְפָא pokazuje rozróżnienie:
– Zmarli bez Boga nie powstaną,
– Zmarli Boży zmartwychwstaną – mają nadzieję.
👉 To jeden z tekstów ST zapowiadających zmartwychwstanie sprawiedliwych, odróżniając ich od duchowych cieni w Szeolu.
Oto kompletne zestawienie plemion olbrzymów (związanych z רְפָאִים – rᵊfā’îm) występujących w Starym Testamencie. Poniższe nazwy dotyczą zarówno samej grupy Refaimów, jak i innych olbrzymów (gigantów), którzy byli ich odgałęzieniem lub zostali z nimi utożsamieni:
🧬 1. Refaimowie (רְפָאִים – rᵊfā’îm)
- Główna nazwa ogólna na olbrzymów – utożsamiani z dawnymi mieszkańcami Kanaanu.
- Zamieszkiwali Baszan, okolice Ammonitów i Moabitów.
- Król Og z Baszanu był ostatnim z nich (5 Mojż. 3:11).
- Użycie m.in.:
▸ 1 Mojż. 14:5, 15:20
▸ 5 Mojż. 2:11, 2:20; 3:11, 13
▸ Joz. 12:4, 13:12
▸ 2 Sam. 5:18, 22
▸ Izaj. 17:5
🧬 2. Emimowie (אֵימִים – ʾĒmîm)
- Nazywani „ludem wielkim, licznym i wysokiego wzrostu, jak Refaimowie”
- Zamieszkiwali okolice Moabu przed jego zajęciem (5 Mojż. 2:10–11).
🧬 3. Zamzummici (זַמְזֻמִּים – Zamzummîm)
- Określani jako „lud wielki, liczny i wysoki jak Refaimowie”
- Mieszkali przed Ammonitami; zostali przez nich wypędzeni (5 Mojż. 2:20–21).
🧬 4. Anakimowie (עֲנָקִים – ʿĂnāqîm)
- Potomkowie Anaka, związani z Hebronem i Negewem.
- Uważani za olbrzymów; Izraelici bali się ich w czasie zwiadu (4 Mojż. 13:33).
- Kaleb ich pokonał (Joz. 14:12–15).
- W 5 Mojż. 2:10–11 Anakimowie są porównani do Refaimów.
🧬 5. Awimowie (אָוִים – ʾĀwîm)
- Mieszkańcy południowej Palestyny – np. w okolicach Gazy.
- Pokonani przez Kaftorytów (pochodzących z Krety).
- Choć nie są bezpośrednio nazwani Refaimami, są zaliczani do prastarych ludów (5 Mojż. 2:23).
🧬 6. Goliat i jego bracia – z Gat
- Goliat, jego czterej bracia, i reszta z Gat określani jako potomkowie olbrzymów (2 Sam. 21:16–22; 1 Kron. 20:4–8).
- Choć nie pada tam słowo Refaim, są utożsamiani z „ostatnimi potomkami olbrzymów”.
- Niektórzy byli określani jako Refaici (UBG) lub „potomkowie Refaimów”.
📜 Podsumowanie – wszystkie znane plemiona olbrzymów w ST:
| Plemiona / Grupy | Hebrajskie słowo | Związani z Refaimami | Fragmenty kluczowe |
|---|---|---|---|
| Refaimowie | רְפָאִים (rᵊfā’îm) | Tak – główna grupa | Rdz 14:5; Pwt 2:11; Joz 13:12; 2 Sam 5:18 |
| Emimowie | אֵימִים (ʾēmîm) | Tak | Pwt 2:10–11 |
| Zamzummici | זַמְזֻמִּים (zamzummîm) | Tak | Pwt 2:20–21 |
| Anakimowie | עֲנָקִים (ʿănāqîm) | Pokrewni | Lb 13:33; Joz 14:12–15 |
| Awimowie | אָוִים (ʾāwîm) | Prawdopodobnie | Pwt 2:23 |
| Olbrzymi z Gat | – | Potomkowie Refaimów | 2 Sam 21:16–22; 1 Kron 20:4–8 |
Porównajmy Hioba 26:5, jak i Psalm 88:10 (UBG)
Hiob 26:5, jak i Psalm 88:10 (UBG) poruszają głęboką symbolikę śmierci, podziemia i jego mieszkańców. Poniżej przeanalizuję oba wersety i wskażę, jak mogą się one odnosić do Refaim (רְפָאִים, H7496).
🔹 Hiob 26:5 (UBG)
„Rzeczy martwe drżą pod wodami, również ich mieszkańcy.”
(Hebrajskie: הָ֭רְפָאִים יְחוֹלָ֣לוּ מִתַּ֑חַת מִ֝מַּ֗יִם וְשֹׁכְנֵיהֶֽם׃)
- „Rᵊfā’îm” (הָרְפָאִים) – to dosłownie umarli, cienie, ale również odnosi się do pradawnych olbrzymów, zmarłych istot znajdujących się w podziemiach (Szeolu).
- Werset przedstawia wizję, że istoty przebywające pod wodami (metafora podziemia lub głębiny, często łączone z otchłanią/Szeolem) drżą – co podkreśla Bożą moc nawet nad światem umarłych.
🔹 Psalm 88:10 (UBG)
„Czy dla umarłych czynisz cuda? Czy umarli powstaną i będą cię chwalić? Sela.”
(Hebrajskie: הֲ֭לַמֵּתִים תַּעֲשֶׂה־פֶ֑לֶא אִם־רְפָאִ֥ים יָקֽוּמוּ־יוֹדֽוּךָ׃)
- Znów pojawia się „Refaim” (רְפָאִים) – jako istoty przebywające w krainie umarłych.
- Psalmista pyta retorycznie: czy Bóg objawia cuda wśród martwych, czy Refaim powstaną i będą chwalić Boga? Odpowiedź ukryta w pytaniu: nie – co ma wyrazić dramat i beznadzieję oddzielenia od Boga w śmierci (w Szeolu).
🔍 Wnioski i zestawienie
| Element | Hiob 26:5 | Psalm 88:10 |
|---|---|---|
| Termin „Refaim” | Umarli drżący pod wodami | Umarli, pytanie czy mogą chwalić Boga |
| Kontekst | Potęga Boga nad światem śmierci | Ciemność i oddzielenie w śmierci |
| Lokalizacja | „Pod wodami” = głębiny/Szeol | „W Szeolu” (z kontekstu psalmu) |
| Znaczenie duchowe | Boża suwerenność nad całym stworzeniem, żywymi i umarłymi | Beznadzieja oddzielenia od życia, chyba że Bóg da życie |
🧩 Związek z olbrzymami
- W wielu miejscach Starego Testamentu Refaim to także potomkowie pradawnych olbrzymów (np. Refa, Og, Anakici), często pokonani i wygnani, wyobrażający siły ciemności lub duchy upadłych.
- W literaturze żydowskiej (np. Księga Henocha, 1 Hen 15–16), duchy gigantów (nefilim/refaim) po potopie miały stać się demonami – co może się łączyć z tą symboliką.
- Obie formy – „refaim” jako olbrzymi i jako duchy umarłych – mogą być dwuznaczne i nakładać się na siebie.
Rozważmy teraz jeden z najbardziej tajemniczych i kontrowersyjnych tematów w Biblii – natury Refaim (olbrzymów) i ich duchowego statusu. Istnieje poważna przesłanka biblijna i pozabiblijna, że chodzi o istoty hybrydowe, nienależące do stworzeń „według ich rodzaju”, pozbawione prawa do odkupienia, a przez to określane jako umarli lub duchy bez życia nawet za życia.
📜 1. Refaim jako hybrydy – pochodzenie
🌩️ Rodzaju 6:1–4 (UBG):
Synowie Boży widząc, że córki ludzkie są piękne… wzięli sobie żony… W owych czasach byli na ziemi olbrzymi [hebr. Nᵉfilim]… to są mocarze, którzy istnieli od wieków, ludzie sławni.
- „Synowie Boży” – w literaturze hebrajskiej i w Księdze Henocha oznaczają upadłych aniołów.
- Ich potomstwo z kobietami – olbrzymi – było nienaturalne: mieszanka ducha i ciała, która nie miała prawa istnienia według porządku stworzenia.
📖 1 Hen 15:8–10 (literatura żydowska, cytowana przez wielu ojców Kościoła):
A teraz duchy olbrzymów, które zmarły, będą krążyć po ziemi, bo urodziły się z ludzi i świętych strażników; ich duchy będą czynić zło, będą demonami…
To wyjaśnia, dlaczego są one nazywane „umarłymi” (refaim) – mimo że istnieli jako cieleśni wojownicy, nie mieli miejsca w Bożym planie zbawienia.
💀 2. „Refaim” jako duchowo martwi – odrzuceni
- Hebrajskie słowo רְפָאִים (Refā’îm) oznacza zarówno:
- umarłych w Szeolu (Psalm 88:10, Prz 2:18, Iz 14:9),
- olbrzymów jako grupę etniczną (np. Og, król Baszanu – Pwt 3:11),
- Oba znaczenia się nakładają, bo te istoty:
- zostały fizycznie unicestwione (potop, później przez Izraela),
- są uznawane za duchowo umarłe – bez szansy zbawienia.
✝️ Brak możliwości odkupienia?
- Jezus umarł za ludzi – nie za hybrydy: Nie przyjął natury aniołów, lecz potomstwo Abrahama (Hebr. 2:16)
- Odkupienie jest możliwe tylko dla pełnych ludzi (Rz 5:12–19, 1 Kor 15:21).
⚠️ 3. Refaim a duchy w więzieniu (1 P 3:19–20)
…poszedł i ogłosił [coś] duchom będącym w więzieniu, które były nieposłuszne za dni Noego…
- W tradycji żydowskiej te „duchy” to upadli aniołowie lub dusze potępionych Refaim, znajdujący się w więzieniu pod ziemią – być może to samo, co Tartarus w 2 P 2:4.
- Nie otrzymują oni łaski – ich los jest przypieczętowany.
🧩 Wniosek
Tak – istnieje solidna podbudowa (biblijna i literacka), że olbrzymi – Refaim – byli hybrydami stworzenia niezatwierdzonego przez Boga, nieposiadającego duszy przeznaczonej do odkupienia:
| Aspekt | Refaim (Olbrzymi) |
|---|---|
| Pochodzenie | Upadli aniołowie + kobiety (Rdz 6; 1 Hen) |
| Status duchowy | Żywi fizycznie, ale duchowo umarli, bez ducha Bożego |
| Nazwa „umarli” | Tak, w Hi 26:5, Ps 88:10, Iz 14:9 |
| Brak zbawienia | Tak – Jezus umarł za człowieka, nie za hybrydy |
| Końcowy los | Potępienie, pobyt w głębinach/Szeolu/Tartarusie |
Przeanalizujmy teraz w powyższym kontekście Izajasza 14:9
Izajasz 14:9 rzeczywiście wpisuje się głęboko w temat Refaim i ich duchowego statusu jako potępionych, duchowo martwych istot, zamieszkujących dolne regiony (Szeol / Otchłań). Zobaczmy szczegółową analizę:
🔍 Tekst hebrajski i przekład (Iz 14:9)
UBG:
Szeol z głębi poruszył się z twojego powodu, aby cię przyjąć na twój przyjście. Z twojego powodu obudził umarłych [Refaim], wszystkich książąt ziemi, kazał powstać ze swoich tronów wszystkim królom narodów.
HEB:
She’ol mitachath ragaz lekoratekha lehakits lekha refa’im kol atude arets hekim mikis’otam kol malke goyim.
(שְׁאוֹל מִתָּחַת רָגְזָה לְקָרָאתֶךָ לְעוֹרֵר לְךָ רְפָאִים כָּל־עַתּוּדֵי־אָרֶץ הֵקִים מִכִּסְאוֹתָם כָּל־מַלְכֵי גוֹיִם)
🧠 Analiza terminów
| Termin | Znaczenie | Uwagi |
|---|---|---|
| Szeol (שְׁאוֹל) | Kraina umarłych, Otchłań | Miejsce przebywania duchów po śmierci, głęboko pod ziemią |
| Refaim (רְפָאִים) | Umarli, cienie, możni zmarli | W tym kontekście: potępione dusze dawnych władców i olbrzymów |
| Obudzić (לְעוֹרֵר) | Rozbudzić, wzbudzić | Ironia – to nie zmartwychwstanie do życia, ale poruszenie z lęku lub konsternacji |
| Książęta ziemi / królowie | Ludzie wpływu | Możliwe odniesienie do tych, którzy byli możni w życiu, ale teraz „siedzą” w Szeolu |
🧨 Kontekst całego rozdziału
Izajasz 14 jest proroczą pieśnią szyderczą przeciwko królowi Babilonu. Opisuje jego upadek, sprowadzenie do Szeolu, gdzie spotykają go Refaim – czyli duchy dawnych władców, którzy już wcześniej zostali zniszczeni i teraz ironicznie „witają” kolejnego dumnego władcę.
💀 Co mówi ten fragment o Refaim?
1. Refaim znajdują się w Szeolu
- Są martwi, ale mają świadomość.
- Siedzą na „tronach” – ironia, ponieważ są zdegradowani, ale wcześniej byli „wielcy”.
2. Nie chodzi o zwykłych zmarłych
- Użycie słowa refaim, a nie metim (מתים = zmarli), sugeruje konkretną klasę duchów.
- W Izajaszu, Psalmach, Hiobie – refaim zawsze znajdują się w kontekście głębokiego potępienia, a nie stanu neutralnego.
3. Ich status to „umarli bez Boga”
- Symbolicznie: są „poruszeni” przybyciem nowego władcy – to szydercze przyjęcie w piekle.
- Siedzący na tronach? To aluzja do dawnej chwały i obecnego upokorzenia.
🧩 Jak to się łączy z koncepcją hybryd Refaim?
✔ Jeśli Refaim to potomstwo upadłych aniołów i ludzi (Rdz 6):
- Zostali unicestwieni fizycznie, ale ich duchy żyją nadal – jako potępione byty duchowe w Szeolu.
- Iz 14:9 opisuje właśnie ten stan – duchów bez ciała, które nie zostały odkupione i nie mają udziału w życiu wiecznym.
✔ Nie są to zbawieni zmarli:
- Nie są „w Abrahama łonie” (Łk 16:22), ani nie oczekują zmartwychwstania sprawiedliwych.
- Są w miejscu ciemności, i spotykają kolejnego potępionego (króla Babilonu).
🔦 Paralele biblijne
| Fragment | Treść | Znaczenie |
|---|---|---|
| Ps 88:10 | Czy uczynisz cud dla umarłych? Czy Refaim powstaną i będą cię chwalić? | Retoryczne pytanie: nie – oni nie mogą być zbawieni |
| Hi 26:5 | Umarli [refaim] rodzą się pod wodami… | Istoty z głębin, związane z sądem Bożym |
| 1 Hen 15–16 | Refaim = duchy zmarłych olbrzymów | Duchy potępionych, demonów |
🧠 Wnioski
✅ Iz 14:9 doskonale pasuje do interpretacji Refaim jako:
- dawnych potomków hybrydowych (upadli aniołowie + kobiety),
- istot, które nie mogą być zbawione,
- duchów potępionych, lecz świadomych,
- mieszkańców Szeolu – duchowej otchłani, a nie „czyśćca”.
Izajasz 26:14 to kolejny kluczowy werset wspierający naszą wcześniejszą obserwację: Refaim to nie tylko umarli fizycznie, ale istoty duchowo odcięte od życia i odkupienia – określone przez Boga jako duchowo martwe, bez nadziei zmartwychwstania.
📖 Izajasz 26:14 – tekst i analiza
🔹 Tekst UBG:
Umarli nie ożyją, Refaim nie powstaną, dlatego ich nawiedziłeś i wytraciłeś oraz sprawiłeś, że zginęła wszelka pamięć o nich.
🔹 Tekst hebrajski (z zaznaczeniem Refaim):
mētim bal yĕḥayyû, rᵊfā’îm bal yāqûmû; lākēn pāqadtā wāttašmîdēm wattā’bed kol zēker lām.
(מֵתִים בַּל יְחַיּוּ רְפָאִים בַּל יָקֻמוּ לָכֵן פָּקַדְתָּ וַתַּשְׁמִדֵם וַתְּאַבֵּד כָּל־זֵכֶר לָמוֹ)
🧠 Słowo po słowie
| Hebrajskie słowo | Znaczenie | Uwagi |
|---|---|---|
| Metim (מֵתִים) | Umarli (ogólnie) | Zmarli ludzie |
| Refaim (רְפָאִים) | Refaim, cienie | Specyficzna grupa duchów potępionych |
| Bal yechayyu (בַּל יְחַיּוּ) | Nie ożyją | Nie będą przywróceni do życia |
| Bal yaqumu (בַּל יָקֻמוּ) | Nie powstaną | Nie zmartwychwstaną |
| Tashmidem (וַתַּשְׁמִדֵם) | Zniszczyłeś ich | Całkowita anihilacja, duchowa klątwa |
| Kol zeker (כָּל־זֵכֶר) | Cała pamięć | Wymazani z historii zbawienia |
🧨 Znaczenie teologiczne
🔥 1. Refaim ≠ zwykli zmarli
- Metim – mogą być po prostu umarli ludzie.
- Refaim – to szczególna grupa zmarłych, która:
- nie ożyje,
- nie powstanie z martwych,
- została nawiedzona i zniszczona przez Boga,
- została wymazana z pamięci.
🧬 2. Refaim jako potępione hybrydy?
Jeśli przyjąć, że:
- Refaim = duchy potomków Nefilim (Rdz 6), czyli olbrzymów-hybryd,
- To nie są one częścią planu odkupienia, ponieważ:
- Nie były stworzone przez Boga (ale przez nieposłuszeństwo aniołów),
- Nie posiadają duszy w sensie duchowego dziedzictwa Adama,
- Nie mogą być odkupione przez Chrystusa, który przyszedł jako człowiek – potomstwo Adama.
Zgodnie z 1 Hen 15–16:
duchy olbrzymów są zatrzymane na ziemi, stają się demonami – są nieśmiertelne, ale potępione.
🔍 Paralele biblijne
| Fragment | Sens | Uwagi |
|---|---|---|
| Iz 14:9 | Refaim „witają” potępionego króla | Duchy olbrzymów w Szeolu |
| Ps 88:10 | Czy Refaim będą cię chwalić? – Nie! | Wykluczeni z planu zbawienia |
| Hi 26:5 | Refaim pod wodami – w otchłani | Ich miejsce to głębie, nie światło |
| Iz 26:14 | Refaim nie powstaną, zostali unicestwieni | Eschatologiczne potępienie |
🧠 Wnioski
✅ Izajasz 26:14 potwierdza, że Refaim:
- Są martwi w sposób definitywny – bez szansy na zbawienie,
- Nie powstaną nawet przy zmartwychwstaniu niesprawiedliwych,
- Są trwale wyłączeni z planu Bożego,
- Ich istnienie jest przestrogą, nie częścią historii zbawienia.
Oto kilka najbardziej charakterystycznych biblijnych opisów olbrzymów (hebr. Repha’im, Anakim, Emim, Zamzummim, itd.) w Starym Testamencie – z podkreśleniem ich nadludzkich cech fizycznych:
📜 1. Olbrzym z sześcioma palcami
🔹 2 Samuela 21:20 (UBG):
„W czasie innej bitwy pod Gat był pewien mąż wysokiego wzrostu, który miał sześć palców u każdej ręki i sześć palców u każdej stopy, razem dwadzieścia cztery palce, a on także był zrodzony z olbrzymów (hebr. rapha).”
🔸 Cecha: mutacja genetyczna – polidaktylia (6 palców)
🔸 Gat = miasto olbrzymów (pochodził stamtąd Goliat)
📜 2. Włócznia Goliata – jak drąg tkacki
🔹 1 Samuela 17:4–7 (UBG):
„A wyszedł z obozu Filistyńczyków pewien wojownik imieniem Goliat z Gat, którego wzrost wynosił sześć łokci i jedną piędź (ok. 3,1 m)…
Drzewce jego włóczni było jak drąg tkacki, a ostrze jego włóczni ważyło sześćset sykli żelaza (ok. 7 kg)…”
🔸 Cecha:
- Wzrost: ok. 3,1 m
- Broń: olbrzymia i ciężka, niemożliwa do użycia dla zwykłego człowieka
📜 3. Łoże Oga, króla Baszanu
🔹 5 Mojżeszowa 3:11 (UBG):
„Tylko Og, król Baszanu, pozostał z reszty Refaim. Oto jego łoże – łoże żelazne – czyż nie jest ono w Rabbie synów Ammona? Jego długość wynosi dziewięć łokci, a szerokość cztery łokcie, według łokcia męskiego.”
🔸 Cecha:
- Łoże miało ok. 4 metry długości i 1,8 m szerokości
- Wskazuje na wielki wzrost i masę ciała Oga – ostatniego z Refa’îm
📜 4. Anakim – lud ogromnego wzrostu
🔹 5 Mojżeszowa 1:28 (UBG):
„Lud ten jest większy i wyższy od nas, miasta są wielkie i obwarowane aż do nieba; a nawet widzieliśmy tam Anakim.”
🔸 Anakim – dzieci Anaka, olbrzymiego rodu (por. Lb 13:33)
🔸 Izraelici czuli się wobec nich jak szarańcza
📜 5. Refaim jako tytani w krainie Bashan i Gilead
🔹 5 Mojżeszowa 2:10–11 (UBG):
„Wcześniej mieszkali tam Emim, lud wielki, liczny i wysoki jak Anakim. Byli oni uważani za Refaim, jak i Anakim; a Moabici nazywali ich Emim.”
🔸 Emim, Zamzummim – inne plemiona Refaimów, olbrzymiego wzrostu
📜 6. Zamzummim – wielki i liczny lud
🔹 5 Mojżeszowa 2:20–21 (UBG):
„Było to również uważane za ziemię Refaimów… wcześniej mieszkali tam Zamzummim – lud wielki, liczny i wysoki jak Anakim, ale PAN ich zniszczył…”
🧠 Podsumowanie – cechy olbrzymów ST
| Fragment | Plemiona | Cecha |
|---|---|---|
| 2 Sm 21:20 | bezimienny z Gat | 6 palców u rąk i nóg (24 razem) |
| 1 Sm 17 | Goliat | wzrost ~3 m, włócznia jak drąg tkacki |
| Pwt 3:11 | Og z Baszanu | łoże ~4 m – potężne rozmiary |
| Pwt 1:28 | Anakim | lud ogromnego wzrostu |
| Pwt 2:10–11 | Emim | Refaimowie – wielcy i liczni |
| Pwt 2:20–21 | Zamzummim | także olbrzymi, zniszczeni przez Boga |