Księga Henocha została znaleziona w Qumran – wśród tzw. Zwojów znad Morza Martwego, co jest bardzo istotnym potwierdzeniem jej starożytności i autorytetu w kręgach żydowskich w okresie Drugiej Świątyni (II w. p.n.e. – I w. n.e.).
📜 Co dokładnie znaleziono?
W jaskini 4 w Qumran (4Q) odkryto co najmniej 11 fragmentów 1 Księgi Henocha w języku aramejskim. Te fragmenty odpowiadają znanym dziś częściom:
- Księgi Czuwających (rozdz. 1–36),
- Księgi Przypowieści,
- Księgi Astronomicznej (rozdz. 72–82),
- oraz innym rozdziałom Księgi Henocha.
🏺 Przykładowe oznaczenia manuskryptów z Qumran:
| Rękopis | Treść |
|---|---|
| 4QEnochᵃ (4Q201) | Fragmenty Księgi Czuwających |
| 4QEnochᵇ (4Q202) | Księga Snów |
| 4QEnochᶜ (4Q203) | Astronomiczna Księga Henocha |
| 4QEnochᵈ–ᵍ | Inne części w aramejskim |
🧠 Znaczenie odnalezienia w Qumran
- Potwierdzenie starożytności – tekst istniał na długo przed Chrystusem.
- Autorytet wśród esseńczyków (społeczność Qumran) – traktowali Henocha jako ważne źródło objawienia.
- Dowód na to, że 1 Księga Henocha krążyła w wersjach hebrajskich/aramejskich, zanim zaginęła w tradycji rabinicznej i przetrwała tylko po etiopsku.
📚 Czy znaleziska z Qumran wspierają kanoniczność?
Nie bezpośrednio. Choć tekst był ceniony w niektórych kręgach, żydowski kanon Tanachu (ustalony m.in. w Jamnii) i większość Kościołów chrześcijańskich nie włączyła Księgi Henocha do kanonu.
Ale:
- Kościół etiopski – zachował ją jako kanoniczną m.in. dzięki tradycji ustnej i przekładom ge’ez.
- Chrześcijańscy Ojcowie Kościoła (np. Tertulian) cytowali ją z powagą.
Księga Henocha łączy się z Biblią w kilku kluczowych miejscach, a niektóre fragmenty są wręcz cytowane wprost w Nowym Testamencie, zwłaszcza w Liście Judy. Oto najważniejsze powiązania:
📖 1. Rodzaju 6:1–4 i Księga Henocha 6–7 – Synowie Boży i Nephilim
Biblia – Rodzaju 6:1–4 (UBG):
„A kiedy ludzie zaczęli się mnożyć na ziemi i rodziły się im córki, wtedy synowie Boży widząc, że córki ludzkie są piękne, brali je sobie za żony, którekolwiek chcieli. […] A w owych dniach byli na ziemi giganci (hebr. nefilim), a także później, gdy synowie Boży łączyli się z córkami ludzkimi…”
Księga Henocha 6–7 (Czuwający):
Opisuje aniołów (zwanych „czuwającymi”), którzy zstąpili na górę Hermon, wzięli sobie kobiety, i z ich związku narodzili się giganci (nefilim). Henocha wyraźnie rozwija tę historię, mówiąc o ich grzechu, przemianie ludzkości i potopie jako Bożym sądzie.
🔗 Powiązanie: Księga Henocha przedstawia rozszerzoną wersję opowieści z Rodzaju 6, ukazując genezę zła, które miało miejsce przed potopem.
📖 2. List Judy 1:14–15 cytuje Księgę Henocha dosłownie
Judy 1:14–15 (UBG):
„A prorokował też o nich Henoch, siódmy po Adamie, mówiąc: Oto Pan przyszedł z dziesięcioma tysiącami swoich świętych, aby dokonać sądu nad wszystkimi…”
1 Księga Henocha 1:9 (tłum. R.H. Charles):
„Oto przyszedł Pan z dziesiątkami tysięcy świętych, aby dokonać sądu nad nimi i zniszczyć bezbożnych…”
🔗 Powiązanie: To jedyny przypadek w NT, gdy niekanoniczna księga jest cytowana dosłownie i z imieniem autora. Pokazuje, że Henoch miał autorytet prorocki wśród autorów NT.
📖 3. Objawienie Jana – symbolika anielska, sądu i potopu
Objawienie 9:1–11 (piąta trąba):
Otwarcie otchłani (Abyss), wyjście dymu i demonów z otchłani, mających króla „Abaddona/Apollyona”.
Księga Henocha 10–15:
Opowiada o tym, jak Bóg każe aniołom-czuwającym, by ich duchy zostały uwięzione w otchłani do dnia sądu, a duchy ich potomstwa (nefilim) stały się demonami nękającymi ludzi.
🔗 Powiązanie: Obie księgi opisują duchowe byty uwięzione do czasu sądu, wypuszczone na ziemię w eschatologicznych czasach.
📖 4. Synowie światłości, prześladowania i oczyszczenie – Objawienie 7–14 i Henoch 90
- Obj 7, 14: Pieczętowanie wybranych, wojna duchowa, ostateczna nagroda dla wiernych.
- Henoch 90: Apokaliptyczna „wizja zwierząt” – opis historii Izraela, prześladowań, sądu nad bezbożnymi, przyjścia Mesjasza, Nowego Jeruzalem.
🔗 Powiązanie: Podobna symbolika eschatologiczna, podział ludzkości na „synów światłości” i „synów ciemności”, sąd i nowy porządek.
🧩 Podsumowanie powiązań:
| Fragment | Księga Henocha | Biblia |
|---|---|---|
| Geneza zła | Henocha 6–7 | Rodzaju 6:1–4 |
| Cytat proroczy | Henocha 1:9 | Judy 1:14–15 |
| Uwięzienie duchów | Henocha 10, 15 | Objawienie 9:1–11 |
| Symbolika eschatologiczna | Henocha 90 | Objawienie 7–14 |
Księga Henocha, zwana też 1 Księgą Henocha (lub Etiopską Księgą Henocha), to starożytne dzieło żydowskie, które nie należy do kanonu Pisma Świętego ani w judaizmie, ani w większości tradycji chrześcijańskich — choć zyskała ogromny wpływ na myśl religijną w czasach Drugiej Świątyni i we wczesnym chrześcijaństwie.
🧾 Podstawowe informacje:
📚 Nazwa:
1 Księga Henocha (Etiopska Księga Henocha)
(istnieją też: 2 Księga Henocha – Słowiańska, i 3 Księga Henocha – hebrajska mistyczna)
🖋 Autor:
- Tradycyjnie przypisywana Henochowi – praojcu z Rodzaju 5:24, który „chodził z Bogiem, a potem go nie było, bo Bóg go zabrał.”
- W rzeczywistości powstała dużo później, prawdopodobnie napisana przez kilku anonimowych żydowskich autorów w okresie: ok. 300 p.n.e. – 100 p.n.e.
📜 Treść:
1 Księga Henocha to zbiór pięciu dzieł, m.in.:
- Księga Czuwających (rozdz. 1–36) – o upadłych aniołach, którzy współżyli z kobietami (Rodzaju 6) i zrodzili olbrzymów (nefilimów).
- Księga Przypowieści (Mesjańska) – zawiera proroctwa o Sędzim, Mesjaszu i dniu sądu.
- Astronomiczna Księga Henocha – kosmologia i kalendarz słoneczny.
- Księga Snów – wizje historii Izraela.
- List Henocha – wezwanie do pokuty.
📚 Czy należy do kanonu?
| Tradycja | Status |
|---|---|
| Judaizm | ❌ Niekanoniczna |
| Kościół rzymskokatolicki | ❌ Niekanoniczna |
| Kościoły protestanckie | ❌ Niekanoniczna |
| Kościół prawosławny | ❌ Niekanoniczna (z wyjątkiem niektórych Etiopskich) |
| Kościół etiopski (Tewahedo) | ✅ Uznaje Księgę Henocha za kanoniczną |
✝️ Znaczenie dla chrześcijaństwa:
- W Liście Judy 1:14-15 autor cytuje fragment dosłownie z 1 Księgi Henocha: „Henoch, siódmy od Adama, prorokował: Oto Pan przyszedł z tysiącami swoich świętych…”
(por. 1 Hen 1:9) - Wpływ na terminologię:
- Syn Człowieczy
- Aniołowie czuwający
- Sąd Boży
- Opisy kosmosu i nieba
🧭 Pochodzenie i języki:
- Oryginalnie napisana po aramejsku i hebrajsku (znalezione fragmenty w zwojach znad Morza Martwego).
- Zachowana w całości tylko w języku ge’ez (staroetyopskim).
- Przetłumaczona też na grecki i łaciński, ale tylko we fragmentach.
🔎 Podsumowanie:
| Cecha | Szczegóły |
|---|---|
| Autor | Tradycyjnie: Henoch; rzeczywiście: anonimowi żydowscy autorzy |
| Data powstania | ok. 300–100 p.n.e. |
| Język oryginalny | Aramejski, hebrajski |
| Zachowany tekst | W całości po ge’ez (etiopski) |
| Kanon | Uznawany tylko przez Kościół Etiopski |
| Znaczenie | Wpływ na judaizm drugoświątynny i myśl wczesnochrześcijańską |
