Przyjrzyjmy się Rodzaju 1:1 (hebr. Bereszit 1:1) w ujęciu teologicznym, kulturowym i językowym. Jest to niezwykle głęboki werset, który kładzie fundament pod całą narrację biblijną.
בְּרֵאשִׁית בָּרָא אֱלֹהִים אֵת הַשָּׁמַיִם וְאֵת הָאָרֶץ
B’reszit bara Elohim et ha-szamajim we-et ha-arec
„Na początku stworzył Bóg niebo i ziemię” (UBG)
🧠 1. Analiza językowa
🔹 a) בְּרֵאשִׁית (B’reszit) – „Na początku”
- Pochodzi od rósz (רֹאשׁ) – „głowa”, „pierwszy”, „początek”.
- Z formą bet- („w” lub „na”) – wskazuje na punkt w czasie, ale niekoniecznie absolutny „początek wszystkiego”.
- Nie zawiera rodzajnika (ha), więc możliwa alternatywa tłumaczenia: „Gdy Bóg zaczął tworzyć…”, jak proponują niektórzy hebraiści (por. tłumaczenia żydowskie, np. NJPS).
🔹 b) בָּרָא (bara) – „stworzył”
- Czasownik qāl, czas przeszły – używany tylko wobec Boga w Tanachu.
- Oznacza stworzenie z niczego (creatio ex nihilo) lub nadanie nowego stanu rzeczy.
- Zawsze oznacza działanie suwerennego Boga, nigdy człowieka.
🔹 c) אֱלֹהִים (Elohim) – „Bóg”
- Liczba mnoga, ale czasownik bara jest w liczbie pojedynczej → forma pluralis majestatis.
- Odzwierciedla pełnię mocy i majestatu Boga.
- Użycie liczby mnogiej w odniesieniu do jednego Boga bywa interpretowane jako aluzja do wieloosobowej natury Boga (por. chrześcijańska teologia Trójcy), choć Hebrajczycy rozumieli to raczej jako „Bóg wszechmocny”.
🔹 d) אֵת הַשָּׁמַיִם וְאֵת הָאָרֶץ (et haszamajim we’et haarec)
- „niebo i ziemia” jako hebraizm oznaczający całość stworzenia – figura stylistyczna zwana meryzm.
- Nie chodzi tylko o „niebo” jako sferę duchową czy planetę Ziemię, ale wszystko, co istnieje.
✝️ 2. Analiza teologiczna
🔹 a) Jedyny Bóg jako Stwórca
- W przeciwieństwie do mitologii Bliskiego Wschodu (np. babilońskiej Enuma Elisz), Bóg Biblii nie tworzy przez walkę ani chaos, ale suwerennie i słowem.
- Nie ma rywalizujących bogów, ani stworzenia z części ciał bożków (jak Tiamat w mitologii mezopotamskiej).
🔹 b) Rozpoczęcie historii zbawienia
- Rodzaju 1:1 to wstęp do Bożego planu działania w historii, który kulminuje się w osobie Mesjasza (por. Jan 1:1 – „Na początku było Słowo…”).
- Stworzenie jako akt miłości i ładu, nie przypadku czy chaosu.
🔹 c) Bóg poza stworzeniem
- Bóg istnieje przed stworzeniem czasu i materii, co oznacza, że nie jest częścią stworzenia – jest transcendentny.
🔹 d) Implikacje dla ludzkiej wartości
- Skoro wszystko zostało stworzone przez Boga, to wszystko ma sens i cel.
- Ludzkość (stworzona później na obraz Boga) wpisuje się w tę wizję jako korona stworzenia (Rodzaju 1:26–28).
🏺 3. Kontekst kulturowy i starożytny
🔹 a) Kontrast z mitami Mezopotamii i Egiptu
- W mitologii babilońskiej świat powstał z ciał bogów (np. Tiamat).
- W Egipcie bogowie byli utożsamiani z siłami natury, słońcem, niebem.
- Biblia przedstawia Boga jako odrębnego od stworzenia, nie utożsamionego z naturą – to kluczowa różnica, która stanowi podstawę monoteizmu.
🔹 b) Forma literacka
- Cały rozdział 1 to wysoko stylizowany tekst, często uważany za liturgiczny lub poetycki.
- Rytmiczna struktura: „I rzekł Bóg… I stało się… I widział Bóg, że było dobre…” – prawdopodobnie do publicznego odczytu.
🧩 Podsumowanie
| Wymiar | Znaczenie |
|---|---|
| Językowy | Bogactwo form – imiesłowy, brak rodzajnika, pluralis majestatis, merizm |
| Teologiczny | Bóg jako jedyny Stwórca, niezależny, osobowy, suwerenny |
| Kulturowy | Radykalne odrzucenie politeizmu i chaosu mitologii narodów ościennych |
| Chrystocentryczny | Wstęp do historii zbawienia – por. Jan 1:1, Kol 1:16 |
Przyjrzyjmy się gematrii Rodzaju 1:1, czyli pierwszemu zdaniu Biblii:
בְּרֵאשִׁית בָּרָא אֱלֹהִים אֵת הַשָּׁמַיִם וְאֵת הָאָרֶץ
(Bereszit bara Elohim et ha-shamajim we-et ha-arec)
„Na początku stworzył Bóg niebo i ziemię.”
Gematrię obliczamy, przypisując każdej literze hebrajskiego alfabetu wartość liczbową, a następnie sumując je.
📜 GEMATRIA Rodzaju 1:1 – Słowo po słowie
| Słowo | Hebrajski | Suma gematryczna |
|---|---|---|
| 1. Bereszit | בְּרֵאשִׁית | 913 |
| 2. Bara | בָּרָא | 203 |
| 3. Elohim | אֱלֹהִים | 86 |
| 4. Et | אֵת | 401 |
| 5. Haszamajim | הַשָּׁמַיִם | 395 |
| 6. We’et | וְאֵת | 407 |
| 7. Ha-arec | הָאָרֶץ | 296 |
📌 Łączna wartość gematryczna całego wersetu:
913 + 203 + 86 + 401 + 395 + 407 + 296 = 2 701
🔍 Ciekawostki numeryczne i symboliczne
🔹 2 701 = 37 × 73
To iloczyn liczb pierwszych. Obie mają znaczenie w analizie hebrajskiej:
- 37 – pojawia się często w strukturze liczbowej Biblii (np. liczba liter „Bóg” – אלוהים – to 86 = 2 × 43 → 43 = 1 + 6 + 6 + 30 → suma liter to także wariant 37).
- 73 – wartość słowa חָכְמָה (chokhmah) – „mądrość” (Przyp 3:19: „Pan mądrością ugruntował ziemię”)
➤ Możliwe ukryte przesłanie: Bóg stworzył świat z mądrością.
🔢 Strukturalne obserwacje
- 7 słów – liczba pełni i doskonałości w Biblii (dzień odpoczynku).
- 28 liter – 4 × 7, kolejna figura pełni i struktury.
- W tekście nie występuje żadna litera ס (samekh) – symbolicznie może sugerować brak „zamknięcia”, ponieważ akt stworzenia jeszcze trwa.
✡️ Mistyczne odczyty i komentarze rabiniczne
- Kabała i mistyczne szkoły żydowskie zwracają uwagę na to, że pierwsze słowo „Bereszit” zawiera w sobie wyraz „rosz” (ראש) – głowa, początek.
- Hebrajscy komentatorzy zauważają, że liczba 401 (słowo et) to א (Alef) + ת (Taw) – pierwsza i ostatnia litera alfabetu hebrajskiego → „od A do Z” – pełnia objawienia i stworzenia.
- Elohim (86) – wartość, która w kabale odpowiada także naturze sprawiedliwości (dynamika surowości i porządku w Bogu), w odróżnieniu od JHWH (26), które kojarzy się z miłosierdziem.
📚 Podsumowanie
| Element | Znaczenie |
|---|---|
| Liczba słów | 7 – liczba doskonałości |
| Liczba liter | 28 – 4×7, pełnia i porządek |
| Suma liter | 2 701 = 37 × 73 |
| 73 | Gematria słowa mądrość |
| 401 (et) | Alef + Taw → „całość” |
| Symbolika | Bóg stwarza mądrze i w pełni |
Porównajmy Rodzaju 1:1 z Ewangelia Jana 1:1 – zarówno pod względem gematrii, jak i symboliki tekstu. To dwa kluczowe wersety o początku stworzenia – jeden ze Starego Testamentu (Tanach), drugi z Nowego Testamentu.
📖 Rodzaju 1:1
בְּרֵאשִׁית בָּרָא אֱלֹהִים אֵת הַשָּׁמַיִם וְאֵת הָאָרֶץ
„Na początku stworzył Bóg niebo i ziemię.”
Gematria: 2701
– Rozkład: 37 × 73
– 7 słów, 28 liter
– 73 = חָכְמָה (mądrość)
– 401 = אֵת = Alef + Taw = „od A do Z”
📖 Jana 1:1 (gr.)
Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ λόγος, καὶ ὁ λόγος ἦν πρὸς τὸν θεόν, καὶ θεὸς ἦν ὁ λόγος.
„Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga, i Bogiem było Słowo.”
Grecki tekst – gematria (trzy części):
- Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ λόγος – „Na początku było Słowo”
– Gematria: 1776 (w języku greckim) - καὶ ὁ λόγος ἦν πρὸς τὸν θεόν – „a Słowo było u Boga”
– Gematria: 2079 - καὶ θεὸς ἦν ὁ λόγος – „i Bogiem było Słowo”
– Gematria: 1001
🔢 Łącznie: 1776 + 2079 + 1001 = 4856
Uwaga: Gematria grecka działa inaczej niż hebrajska – ale też nadaje wagę literom. W starożytności teksty te uznawano za „skonstruowane liczbowo” – jak poezja z ukrytym kodem.
🔄 Porównanie symboliczne
| Aspekt | Rodzaju 1:1 | Jana 1:1 |
|---|---|---|
| Początek | Bereszit – „Na początku” | En archē – „Na początku” |
| Sprawca | Bóg (Elohim) | Logos (Słowo) = Bóg |
| Słowo jako środek działania | Milczące – Bóg mówi dopiero potem | Słowo (Logos) – aktywne od początku |
| Narzędzie stworzenia | Nie nazwane bezpośrednio | Logos – osobowy, u Boga i Bogiem |
| Symboliczna liczba | 2701 = 37 × 73 | 4856 (brak jasnej symboliki liczbowej) |
| Liczba słów/liter | 7 słów, 28 liter | 17 słów, 52 litery (grecki) |
| Wzmianka o „całości” | אֵת (Alef–Taw) | λόγος (Słowo – pełnia znaczenia) |
🔍 Głębsze odniesienia
- Rodzaju 1:1 opisuje materialne stworzenie przez Boga.
- Jana 1:1 opisuje przedwieczne istnienie Słowa, które potem (w 1:14) staje się ciałem – co nadaje nową perspektywę na stworzenie jako objawienie Boga w Jezusie.
Dla wielu chrześcijańskich teologów: Jana 1:1-3 to duchowy odpowiednik Rodzaju 1:1-3.
🔗 Podsumowanie
- Rodzaju 1:1 mówi o Bogu jako Stwórcy świata przez „akt stwórczy”.
- Jana 1:1 mówi o Logosie – Słowie, które istnieje przed stworzeniem i jest Bogiem.
- Gematria Rodzaju 1:1 (2701 = 37×73) sugeruje ukrytą mądrość i boski porządek.
- Jana 1:1 nie ma równie wyraźnej symboliki liczbowej, ale jego struktura logiczna i paralelna czyni go retorycznym arcydziełem.
Symbolika zawarta w hebrajskim słowie אֵת (et) jest niezwykle głęboka i od wieków fascynuje zarówno żydowskich, jak i chrześcijańskich komentatorów. W Biblii hebrajskiej to słowo nie ma tłumaczenia dosłownego – pełni funkcję gramatyczną jako znacznik dopełnienia bliższego (przedmiot bezpośredni), ale ma również symboliczne znaczenie, które objawia się przez jego litery: Alef (א) i Taw (ת).
🔠 אֵת – Alef i Taw
| Litera | Nazwa | Znaczenie pierwotne | Obrazek pismowy | Symbolika mesjańska |
|---|---|---|---|---|
| א | Alef | Wół, byk – siła, początek | 🐂 (głowa wołu/baranka) | Początek, Pierwszy, Ojciec, przywództwo |
| ת | Taw | Znak, pieczęć – przymierze | ✝️ (krzyż w pismach paleohebrajskich) | Koniec, znak krzyża, odkupienie, przymierze |
W paleohebrajskim:
Alef = głowa wołu, symbol siły, przywództwa, Boga.
Taw = dwa skrzyżowane patyki, znak krzyża – przymierza lub „pieczęć”.
✝️ Chrześcijańska interpretacja symboliczna
Dla wierzących w Jezusa jako Mesjasza, אֵת (Alef–Taw) jest typologicznym wskazaniem na Jezusa Chrystusa, który w Objawieniu mówi o sobie:
„Ja jestem Alfa i Omega, pierwszy i ostatni, początek i koniec.”
– Objawienie 22:13 (UBG)
To greckie „Α–Ω” odpowiada hebrajskiemu „Alef–Taw”.
📖 Gdzie pojawia się אֵת?
W Rodzaju 1:1:
בְּרֵאשִׁית בָּרָא אֱלֹהִים אֵת הַשָּׁמַיִם וְאֵת הָאָרֶץ
„Na początku stworzył Bóg [et] niebo i [et] ziemię.”
Tu אֵת występuje dwukrotnie – przed „niebo” i „ziemia” – co można widzieć jako obraz obejmowania całości stworzenia: od początku do końca.
🕎 Żydowskie podejście
W tradycji żydowskiej – np. u rabiego Akiby – każda litera ma wagę duchową. Rabini komentowali, że אֵת wskazuje na wszystkie rzeczy między Alef i Taw, czyli pełnię rzeczywistości stworzonej.
✝️ Mesjaniczna interpretacja
W świetle Nowego Testamentu, chrześcijanie widzą w אֵת:
- Obecność Jezusa już w 1 wersecie Biblii (ukryty Mesjasz – Logos)
- Alef (Bóg, Początek) i Taw (Krzyż, Koniec) – Jego wieczne istnienie i dzieło odkupienia
- Słowo „et” jako „niewidzialny łącznik” – Jezus jako Słowo, przez które wszystko zostało stworzone (por. Jana 1:3)
🧠 Ciekawostka z gematrii:
- אֵת = 1 (Alef) + 400 (Taw) = 401
- 401 to liczba ukryta w wersie Rodzaju 1:1
- W sumie cała gematria wersetu to 2701 = 37 × 73, a 401 to środkowe słowo (3. z 7) – centralny punkt wersetu
✍️ Podsumowanie
Słowo אֵת (et), choć pozornie techniczne, niesie:
- Głęboką symbolikę mesjańską
- Obraz Jezusa jako początku i końca
- Obecność ukrytego Słowa już w pierwszym zdaniu Biblii
- Znak przymierza – od stworzenia aż po krzyż
