Biblia

📘 1. Co to jest Biblia?

Biblia (gr. biblía – „księgi”) to zbiór świętych pism uznawanych za natchnione przez Boga. Składa się z dwóch głównych części:

• Stary Testament (39 ksiąg w kanonie hebrajskim / 46 w katolickim)
• Nowy Testament (27 ksiąg)

📌 Łącznie:

• Protestanci / Ewangelikalni – 66 ksiąg
• Katolicy – 73 księgi (z tzw. deuterokanonicznymi)
• Prawosławni – do 81 ksiąg (różne kanony lokalne)

📚 2. Co to jest kanon biblijny?

Kanon oznacza „miarę” – zbiór ksiąg uznanych za natchnione i autorytatywne.

▶️ Kanon Starego Testamentu:

• Ukształtował się w środowisku judaizmu do około I w. n.e.
• Zawiera te księgi, które były napisane w języku hebrajskim (głównie) i częściowo w aramejskim.
• Septuaginta (LXX) – grecki przekład z III–II w. p.n.e., zawiera również księgi deuterokanoniczne.

▶️ Kanon Nowego Testamentu:

• Powstawał w latach ok. 50–100 n.e.
• W ciągu II–IV w. rozpoznano 27 ksiąg jako natchnione.
• Sobór w Hipponie (393 r.) i Kartaginie (397 r.) potwierdziły ten kanon.
• Kanon protestancki uznaje tylko te księgi, które posiadają potwierdzenie apostolskie i są zgodne z nauczaniem Jezusa.

📜 3. Rękopisy biblijne – jak wiemy, że Biblia jest wiarygodna?

Biblia jest najlepiej udokumentowanym starożytnym tekstem świata. Liczba rękopisów:

🕎 Stary Testament:

• Hebrajskie zwoje, najstarsze pochodzą z czasów przed Chrystusem:
  • Zwoje znad Morza Martwego – ok. 250 r. p.n.e. – 70 r. n.e.
• Masorecki tekst – główny tekst hebrajski Starego Testamentu, zachowany przez żydowskich skrybów (IX–X w.)

✝️ Nowy Testament:

• Około 5800 greckich rękopisów NT
• Ponad 20 000 kopii w innych językach (łacina, syriacki, koptyjski…)
• Najstarsze fragmenty:
  • P52 (Papirus Rylands) – ok. 125 r. n.e. (fragment Ew. Jana)
  • Kodeks Synajski i Watykański – IV w. n.e., zawierają prawie cały NT

🧠 Porównanie z innymi dziełami starożytności pokazuje, że Biblia jest wyjątkowa pod względem ilości i jakości rękopisów.

🌍 4. Przekłady Biblii – jak powstawały?

🔤 Starożytne przekłady:

• Septuaginta (LXX) – grecki przekład ST (III–II w. p.n.e.)
• Wulgata – łaciński przekład dokonany przez św. Hieronima (IV–V w. n.e.)
• Inne: Peszitta (syryjski), Kopt., Etiopski, Armeński

📖 Nowożytne przekłady:

• Biblia Lutra (1522–1534) – pierwszy szeroko rozpowszechniony przekład na język niemiecki
• Biblia Króla Jakuba (KJV) – angielski przekład z 1611 r.
• Biblia Gdańska (1632) – pierwszy pełny przekład protestancki w Polsce
• Biblia Tysiąclecia, Warszawska, UBG, EIB, Brzeska – różne tłumaczenia na język polski

📊 Obecnie dostępnych jest ponad 3600 pełnych przekładów Biblii lub jej części na różne języki.

📕 5. Skąd wiemy, że Biblia jest natchniona?

• Biblia sama siebie nazywa natchnioną (2 Tymoteusza 3:16)
• Zawiera spójną narrację, mimo że pisana była przez ok. 40 autorów przez 1500 lat.
• Proroctwa spełnione, jedność przekazu, świadectwo Jezusa, oraz Duch Święty – to podstawy wiary w natchnienie.
• Jezus i apostołowie cytowali Stary Testament jako autorytet (np. Mt 5:17–18; J 10:35).

🧭 6. Jak rozumieć różnice w kanonie?

📌 Różnice wynikają głównie z użycia Septuaginty (LXX) jako podstawy przez Kościół zachodni.

🔚 Wniosek

Biblia, mimo różnorodności języków, kultur i czasów, jest zbiorem ksiąg spójnym, natchnionym i potwierdzonym przez historię, rękopisy i świadectwo wiary. Kanon Biblii nie został wymyślony, ale rozpoznany przez wierzących jako Słowo Boże, natchnione przez Ducha Świętego.

📘 Co oznacza „deuterokanoniczne”?

Słowo „deuterokanoniczne” pochodzi z greckiego:

• deutero (δεύτερος) – drugi
• kanon (κανών) – miara, reguła, norma

Dosłownie znaczy: „drugi kanon”.

Termin deuterokanoniczne księgi odnosi się do tych ksiąg Starego Testamentu, które:

• nie występują w hebrajskim kanonie Biblii (tzw. Tanach),
• zostały napisane głównie po grecku (często w diasporze żydowskiej),
• zostały przyjęte do kanonu przez Kościół katolicki i prawosławny, ale odrzucone przez protestantów jako nie-natchnione.

📚 Jakie to księgi?

Lista 7 deuterokanonicznych ksiąg (w kanonie katolickim):

1. Księga Tobiasza
2. Księga Judyty
3. Księga Mądrości
4. Księga Syracha (Eklezjastyk)
5. Księga Barucha
6. 1 Księga Machabejska
7. 2 Księga Machabejska

• fragmenty Estery i Daniela, które są tylko w Septuagincie (np. Pieśń Azariasza, Susanna)

🧾 Dlaczego „drugi” kanon?

• Kościół katolicki uważa, że te księgi były później uznane za kanoniczne, ale mają pełny autorytet natchniony.
• Wcześniej budziły dyskusje i kontrowersje co do pochodzenia i natchnienia, szczególnie wśród żydów i części chrześcijan.

🔍 A protestanci?

• Reformatorzy (np. Marcin Luter) odrzucili te księgi, bo:
  • nie były w hebrajskim kanonie,
  • nie były cytowane przez Jezusa ani apostołów jako Pismo,
  • zawierały elementy teologiczne niezgodne z całością nauki biblijnej (np. modlitwy za zmarłych – 2 Mch 12:44–45).

🔚 Podsumowanie

Oto pełna tabela porównawcza ksiąg biblijnych Starego i Nowego Testamentu w zależności od wyznania:

📌 Podsumowanie różnic:

Zachęcam do przeczytania – Czy natchniony jest tylko tekst oryginalny Biblii?